De herverkiezing van Donald Trump als president van de Verenigde Staten heeft wereldwijd tot maandenlange speculatie geleid over hoe zijn tweede termijn de wereldeconomie, geopolitiek en financiële markten zal vormgeven. Met een – op z’n zachtst gezegd weer bijzondere - inaugurele rede waarin hij de nadruk legde op nationale soevereiniteit, de superioriteit van de VS en economische groei, heeft Trump zijn intenties duidelijk gemaakt. Volgens de 47e (en 45e) president breekt een gouden periode aan voor zijn land, waarbij het Panama-kanaal weer in handen komt van de VS en de Golf van Mexico herdoopt wordt als Golf van Amerika.
De gebruikelijke Trump-bravoure was gisteren weer in optima forma aanwezig, maar woorden staan – zeker in de politiek – niet gelijk aan daden. Hoe serieus moeten we de woorden van Trump nemen en – minstens zo belangrijk – wat zegt het dat hij sommige woorden juist niet in de mond nam?
In de Global Political Analysis van afgelopen week benoemden we de voor de markten zeven belangrijkste terreinen – tarieven, belastingbeleid, deregulering, immigratie, de onafhankelijkheid van de Federal Reserve, overheidsfinanciën en geopolitiek – waarop Trump en het nieuwe Congres de komende jaren een stempel kunnen drukken. De eerste drie issues zijn uitgebreid aan de orde geweest in het rapport van vorige week en komende week gaan we dieper in op de laatste vier. Maar in hoeverre verschaffen de gebeurtenissen van gisteren al enige duidelijkheid over wat komen gaat?
(1) Tarieven en Handelsoorlogen
Trump’s protectionistische retoriek uit zijn inaugurele rede suggereert een voortzetting van zijn eerdere beleid, met een focus op het beschermen van de Amerikaanse industrie. Echter, het bleef bij een vage aankondiging van tarieven en zijn nieuwe stokpaardje, een External Revenue Service. Dat laatste klinkt imponerend, maar is vooral een manier om aan zijn achterban te laten zien dat Trump serieus is met zijn handelsbeleid zonder dat het tot concrete maatregelen tegen andere landen leidt. Vooralsnog wordt de soep dus niet zo heet gegeten als hij in aanloop naar de inauguratie werd opgediend.
(2) Belastingbeleid
Een belangrijke pijler van Trump’s economische beleid is het verlagen van belastingen. Hij heeft eerder voorgesteld de belastingverlagingen van 2017 permanent te maken en aanvullende maatregelen te introduceren die vooral gericht zijn op het midden- en kleinbedrijf. Dit beleid kan een kortetermijnimpuls geven aan de consumptie en bedrijfsinvesteringen, maar het begrotingstekort fors verhogen.
In de speech gisteren kwamen belastingen niet aan de orde. Waarschijnlijk omdat Trump dondersgoed weet dat hij op dit vlak weinig kan beginnen zonder het Congres. In beide kamers hebben de Republikeinen weliswaar een meerderheid, maar met name in het Huis van Afgevaardigden is dat overwicht erg klein en ook in de Senaat houdt het niet over. Bovendien is er binnen de GOP een factie die zich erge zorgen maakt over de zware schuldenlast van de Amerikaanse overheid. Kortom, het wordt nog een hele kluif om Trumps belastingwensen gerealiseerd te krijgen en hij wil duidelijk daaraan z’n vingers nog niet branden.
(3) Deregulering
Op dit vlak kan Trump beduidend meer doen zonder daarbij het Congres nodig te hebben. Hij beloofde gisteren dan ook significante veranderingen, vooral in de energiesector. Hij heeft toegezegd bureaucratische obstakels te verwijderen die de olie- en gasproductie beperken. Volgens Wood Mackenzie zou dit de export van fossiele brandstoffen kunnen verhogen met 20% tegen 2028.
Op het dereguleringsvlak was verder opvallend dat Trump frontaal de aanval koos op ESG-regels en in bredere zin op de zogenaamde woke-cultuur. In Trumps woorden: “I will also end the government policy of trying to socially engineer race and gender into every aspect of public and private life.” Dit is niet direct van invloed op de markten, maar het maakt wel weer duidelijk hoezeer de Amerikaanse samenleving verdeeld is, ook in sociaal-cultureel opzicht.
(4) Immigratie
Immigratie stond centraal in Trump’s inaugurele rede. Hij beloofde massale deportaties en het versterken van grenscontroles. Deze beleidsmaatregelen kunnen aanzienlijke gevolgen hebben voor sectoren die afhankelijk zijn van buitenlandse arbeidskrachten, zoals landbouw, technologie en horeca.
Strengere immigratiemaatregelen leiden waarschijnlijk tot hogere arbeidskosten en arbeidstekorten. Dit kan bedrijven dwingen te investeren in automatisering en efficiëntere processen om concurrerend te blijven. Tegelijkertijd kunnen beperkingen op hoogopgeleide immigranten de innovatie en technologische vooruitgang vertragen.
Overigens, vermoeden we dat Trump op dit gebied vooral punten zal willen scoren voor TV en Instagram; in de zin dat hij met mediagenieke deportatieacties (zoals al aangekondigd in Chicago) en wat initiële harde, in het oog springende maatregelen (zoals het direct stoppen met de app waarmee migranten een afspraak konden maken bij grensovergangen om legaal het land binnen te komen) aan zijn kiezers wil laten zien dat het hem menens is. Maar uiteindelijk zal de impact van op het aantal migranten dat Amerika binnenkomt waarschijnlijk niet heel groot zijn. Ook omdat mensen als Elon Musk – de onofficiële First Buddy – een luisterend oor vindt bij Trump en ondernemens als Musk geen enkel belang hebben bij veel strenger migratiebeleid.
(5) Onafhankelijkheid van de Federal Reserve
Trump’s relatie met de Federal Reserve blijft een punt van zorg, ook al heeft hij de centrale bank geen enkele keer benoemd in zijn speech. Trump heeft in het verleden kritiek geuit op de renteverhogingen van de Fed en lijkt bereid te zijn druk uit te oefenen op de instelling om een expansief monetair beleid te voeren. Dit kan de geloofwaardigheid van de Fed aantasten en markten destabiliseren.
Als de Fed op een gegeven moment gedwongen wordt renteverlagingen door te voeren, kan dit op korte termijn gunstig zijn voor aandelenmarkten, maar het zal ook inflatierisico’s vergroten, de Amerikaanse dollar verzwakken en het algehele vertrouwen in de Amerikaanse economie ondermijnen.
Echter, Trump kan in de praktijk weinig beginnen tegen de Fed. De leden zijn benoemd voor veertien jaar en kunnen alleen in zeer uitzonderlijke omstandigheden ontslagen worden. Als Trump de regels wil veranderen, kan dat alleen met instemming van het Congres en die kans lijkt erg klein.
(6) Overheidsfinanciën
De combinatie van belastingverlagingen, hogere infrastructuur- en defensie-uitgaven en economische stimuleringsmaatregelen die waarschijnlijk doorgevoerd worden onder Trump zal waarschijnlijk leiden tot een forse stijging van de Amerikaanse staatsschuld. Fitch Ratings voorspelt dat het begrotingstekort tegen 2026 kan oplopen tot 10% van het BBP. Dat Trump met geen woord repte over de overheidsfinanciën is niet verrassend: hij heef zich nooit drukgemaakt over de overheidstekorten en -schulden. Trump wilde ook dat het Congres het schuldenplafond opschortte voor enkele jaren – zodat hij zijn spendeerhanden vrij zou hebben – maar daarin is het Congres niet meegegaan.
De stijgende schuldniveaus zullen ongetwijfeld op termijn opwaartse druk uitoefenen op rentetarieven en de kredietwaardigheid van de VS verlagen. Dit zal ook de kosten van kapitaal verhogen, voor zowel voor bedrijven als consumenten.
(7) Geopolitiek
Trump’s inaugurele rede benadrukte de noodzaak van een assertieve Amerikaanse geopolitieke positie, maar tegelijkertijd onderstreepte hij ook weer wars te zijn van Amerikaanse betrokkenheid bij oorlogen. In elk geval zal Trump’s unilaterale aanpak waarschijnlijk leiden tot meer economische fragmentatie en spanningen met bondgenoten. In elk geval zullen alle alarmbellen afgegaan zijn in Panama-stad.
Gouden tijdperk of Grauwe tijden?
De tweede termijn van Donald Trump belooft een tijdperk van ingrijpende veranderingen, gekenmerkt door protectionisme, belastingverlagingen, deregulering, een rem op de energie-transitie en een assertieve geopolitieke koers. Voor bedrijven en vermogensbeheerders is het cruciaal om deze trends nauwgezet te volgen en strategieën te ontwikkelen die zowel risico’s beperken als kansen benutten. Vermogensbeheerders kunnen mogelijk profiteren van sectoren zoals technologie, infrastructuur en defensie, terwijl CFO’s zich moeten voorbereiden op uitdagingen zoals hogere arbeidskosten en financieringsrisico’s. Hopelijk kunnen onze Global Political Analysis-rapporten daarbij de nodige houvast bieden.