Trump’s optimisme strookt niet met wat de markten zien
Volgens president Trump gaat het goed met de Amerikaanse economie en zal het de komende tijd alleen maar beter worden. In alle research die we binnen krijgen, en dat is heel veel, is men iets minder optimistisch, maar wordt per saldo toch een groei van 2% a 2,5% verwacht. Dit zou prima zijn omdat bij een hogere groei allerlei ‘bottlenecks’ en dus oplopende inflatie ontstaan. Dat men zo optimistisch is komt doordat men de salarissen meer ziet stijgen dan de inflatie, een aanhoudend groot overheidstekort verwacht en denkt dat de Fed de economie nog wel een steuntje in de rug zal geven door enige verlaging van de rente. Gestegen asset-prices moeten in dit verband ook genoemd worden. Alleen beginnen de financiële markten er anders tegen aan te kijken…
De aandelenkoersen dalen en ook de langere termijn rentes en de goudprijs zakken steeds verder weg. Dit is standaard de combinatie die optreedt als men de groei behoorlijk ziet afzwakken. Zet het nog verder door, dan moeten we zelfs aan recessie denken. De vraag is daarom; wat zien de markten dat veel economen (nog) niet zien?
Wij denken dat het antwoord bij een vrij ongrijpbare factor gezocht moet worden. Al een paar weken geven we aan dat het instellen van importtarieven in het verleden meestal een averechts effect heeft gehad. Ook indien hier alleen maar mee gedreigd werd. Natuurlijk worden bedrijven in de VS door importtarieven geholpen in de zin dat ze met veel minder concurrentie te maken krijgen, maar:
- Niemand weet hoe lang de tarieven stand zullen houden. Bedrijven die nu investeringsbeslissingen moeten nemen, hebben met een veel onzekerder toekomst te maken. Dit leidt meestal tot uitstel van investeringen. Dit wordt nog eens verergerd doordat er rekening mee gehouden moet worden dat het buitenland terugslaat door ook importtarieven in te stellen. Al spoedig escaleert het dan naar een handelsoorlog waardoor iedereen geraakt gaat worden;
- Het verleden toont aan dat als er importtarieven ingesteld worden, de bedrijven die daardoor met veel minder concurrentie te maken krijgen, minder efficiënt gaan produceren, minder investeren en minder nieuwe producten op de markt brengen. Met ander woorden, als land raak je steeds verder achterop bij de laatste ontwikkelingen en neemt je concurrentiekracht af op de gebieden waar juist de groei vandaan moet komen. Japan heeft hierdoor decennialang nauwelijks economische groei gekend, ook al is de reële koers van de yen ongeveer gehalveerd;
- Consumenten zullen in hun schulp kruipen omdat het instellen van importtarieven betekent dat prijzen van allerlei goederen omhoog zullen gaan. Dit kan betekenen dat ze nu juist meer gaan kopen omdat de prijzen nog niet verhoogd zijn, dit zien we nu bij industriële producten, maar over een tijdje leidt dit juist tot veel minder aankopen;
- Al het bovenstaande kan gemakkelijk tot lagere asset-prices leiden, waardoor de economie ook geraakt wordt door een negatief ‘wealth effect’. Dit geldt nu ook voor de financieringsmarkt. Nu is het verschil tussen de rente op risicovollere obligaties (bijvoorbeeld bedrijfsobligaties en onroerend goed financieringen) historisch gezien nog laag. Bij een afzwakkende groei heeft het renteverschil dus veel ruimte om op te klimmen. Als dit gaat gebeuren wordt de situatie zelfs gevaarlijk, want gezien de hoge ’total debt/gdp ratio’ kan er dan gemakkelijk een nieuwe kredietcrisis ontstaan.
Tegen deze achtergrond zou men misschien verwachten dat Trump binnenkort ‘eieren voor zijn geld’ zal kiezen en de importtarieven voor een belangrijk deel niet zal doorvoeren. We vrezen echter dat dit niet zal gebeuren:
- Om te beginnen zegt het niets dat er tot nu toe nog maar betrekkelijk weinig importtarieven zijn ingesteld. Willen deze niet meteen de economie ontwrichten dan moeten ze vergezeld gaan van belastingverlagingen. Het congres zal deze echter pas op zijn vroegst tegen de zomer aannemen;
- Een groot deel van de Amerikaanse bevolking heeft al vele jaren te maken met een vrijwel stagnerende koopkracht. Met name omdat de concurrentie van buiten de VS hogere salarisverhogingen onmogelijk maakte. Importtarieven nemen veel van deze concurrentie weg en slaan daarom goed aan bij de achterban van Trump. Het is een speerpunt in zijn beleid geworden en hij zal dit niet zo maar overboord gooien;
- Trump heeft allerlei belastingverlagingen beloofd. Die moeten voor een belangrijk deel betaald worden met de opbrengst uit de importtarieven.
Conclusie: Trump zaait op allerlei gebieden veel onrust. Niet alleen met de importtarieven, maar ook door met de botte bijl het overheidsapparaat en de bijbehorende uitgaven in te krimpen en zich zelf boven de wet te plaatsen. Deze onrust slaat ook over naar buiten de VS, met name naar Europa. Wij zien hierdoor de economische groei verminderen. Een lagere groei, zeker indien deze gepaard gaat met lagere asset-prices en oplopende ‘credit spreads’ is echter heel gevaarlijk en vandaar dat we de centrale banken over niet al te lange tijd zien ingrijpen met het behoorlijk verder verlagen van de rente.
