De vergrijzing slaat heimelijk toe
Vrijwel overal ter wereld zien we hetzelfde verschijnsel: Een toenemende weerstand bij kiezers tegen nog meer immigranten. Veel kiezers voelen zich vervreemd van hun eigen land, doordat er steeds meer mensen met een andere huidskleur, religie, gewoontes, normen en waarden en geschiedenis bijkomen. Sommige politici maken hier ook gebruik van en geven immigranten de schuld van het tekort aan woningen, de stagnatie van het reëel besteedbare inkomen bij grote delen van de bevolking, de toename van de criminaliteit, enz.
Kijk echter eens naar een land als Japan, waar de bevolking snel vergrijst en de weerstand tegen immigratie hoog is. Toch komen er snel meer immigranten bij. De reden is duidelijk, het is een absolute economische noodzakelijkheid. Iets dat voor zoveel landen geldt, maar waarvoor de politiek de kop in het zand steekt. Hoe lang is dit vol te houden?
In veel landen is er sprake van grote tekorten op de overheidsfinanciën en hoge - schulden. Tegelijkertijd ligt veelal de economische groei al laag of is de verwachting dat de economie maar langzaam zal groeien. Dit is funest voor de toekomst van de overheidsfinanciën, omdat bij lage groei de belastingopbrengsten maar langzaam toenemen, terwijl de vergrijzing voor allerlei effecten zorgt die de overheidsfinanciën verslechteren:
- De hoogste zorg- en medische kosten treden op, tegen het einde van een mensenleven.
- Een relatief inkrimpend werkend deel van de bevolking moet de meeste van deze kosten ophoesten.
- Door de geringe toename van de beroepsbevolking- vaak zelfs inkrimping - ontstaat er een enorm tekort aan verzorgend personeel, artsen, etc. (de vergrijzing ontstaat niet alleen door de afname van het aantal geboortes, maar vooral doordat mensen steeds ouder worden.
- Een vergrijzende bevolking spaart minder, zodat de rentes omhoog worden gestuwd.
Er vallen vast nog meer effecten te noemen, maar de vraag is hoe dit probleem aangepakt kan worden? Zoals het nu gaat komen veel landen in een negatieve spiraal terecht: Door de lage groei en de effecten van de vergrijzing, neemt het overheidstekort steeds verder toe. Dit zorgt voor opwaartse druk op de rentes, waardoor de economische groei wordt afgeremd en het overheidstekort verder wordt vergroot door hogere rentebetalingen. Het oplopende tekort verhoogt vervolgens de rente verder, enz. Om dit te voorkomen bestaan er maar 2 remedies:
- Een hogere toename van de productiviteit realiseren. De economie kan dan met minder mensen, in het oude hogere tempo blijven groeien.
- Door immigratie de beroepsbevolking weer sneller laten toenemen.
Dit laatste is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Los van de weerstand die dit bij de autochtone bevolking oproept zijn veel immigranten vaak minder goed opgeleid of moeten ze eerst de taal leren en bijgeschoold worden, voordat ze goed in het productieproces inzetbaar zijn. Daar gaat een behoorlijke tijd overheen en het kost ook vrij veel geld. Geld dat gezien de hoogte van het overheidstekort niet beschikbaar is en dus gevonden moet worden dor belastingen te verhogen of te bezuinigingen op de bestaande uitgaven. Het eerste drukt al snel de economische groei omlaag, terwijl het tweede de weerstand tegen immigratie alleen nog maar verder verhoogt.
Begrijpelijk daarom dat elk land naarstig op zoek is naar immigranten die al goed opgeleid zijn, snel de taal kunnen leren en zich relatief snel kunnen aanpassen aan hun nieuwe land. Weinig vluchtelingen voldoen hier echter aan of het betreft mensen die, zodra de situatie in hun thuisland verbetert, weer terugkeren. Kortom bij de meeste immigranten moet eerst veel in hun integratie worden geïnvesteerd voordat ze goed ingezet kunnen worden. Hier is geen groot politiek draagvlak voor.
Dit brengt ons bij de huidige situatie. Steeds meer gaat men er van uit dat alle investeringen die nu in kunstmatige intelligentie worden gedaan in de toekomst tot een flinke toename van de productiviteit en daarmee de economische groei zal leiden. Dit leidt tot het gevoel dat veel immigranten helemaal niet noodzakelijk zijn. Dus ziet men nu in steeds meer landen dat er allerlei maatregelen getroffen worden om de immigratie aanzienlijk te verminderen, zo niet af te stoppen. Men vergeet dan echter dat de vergrijzing voor een verkleining van de beroepsbevolking gaat zorgen. Dit betekent dat ook al neemt de productiviteit behoorlijk toe, de groei netto laag blijft en daardoor de problemen rondom de overheidsfinanciën steeds groter zullen worden.
Dit probleem is ook niet goed op te lossen door mensen tot latere leeftijd door te laten werken of door meer te importeren en het zal de komende jaren een steeds belangrijkere rol gaan spelen in de rente-, aandelen- en valutamarkten
