Politiek dwingt beleid steeds meer richting inflatie
De Financial Times kwam vanochtend met een bericht over de voorspellingen voor de S&P 500 voor 2026. Geen enkele grote bank voorspelt een daling. Het lijkt eerder op een wedstrijd wie de grootste stijging voorspelt. Zo bekeken lijkt beleggen in aandelen vrijwel risicoloos. Voor de overige financiële markten is natuurlijk van groot belang welke verwachtingen voor de economie hierachter schuilgaan.
Meestal gaat men ervan uit dat de winsten bij bedrijven volgend jaar flink zullen toenemen. De stijging van de S&P-index komt dan ook daar vandaan en niet zozeer uit hogere koers-winstverhoudingen. Dit is opmerkelijk, omdat…. Lees meer
dezelfde banken verwachten dat de Fed de rente nog drie keer met 0,25% zal verlagen en meestal leidt dit tot hogere koers-winstverhoudingen. Het is ook opvallend dat men überhaupt renteverlagingen verwacht, want op dit moment ligt de inflatie in de VS op circa 3%, terwijl de centrale bank deze onder de 2% wil hebben. Dat kan gebeuren indien de groei van de economie onder de potentiële groei zakt en de werkloosheid daardoor gaat oplopen en er weer vrij veel reservecapaciteit ontstaat. Dan komt men echter op vrij lage groei uit, zodat een hoge toename van de winsten niet zo waarschijnlijk lijkt.
De enige mogelijkheid om lagere rentes en hoge toename van de winsten te krijgen, is als de productiviteit veel sneller gaat oplopen en de potentiële groei een stuk hoger komt te liggen. Nu weet iedereen dat er momenteel een “AI boom” gaande en de verwachting is dat AI vrij spoedig op grote schaal gebruikt zal worden.
Laten we een klein voorbeeld nemen. De schrijver van dit rapport is erg onhandig met typen en schreef alle tekst daarom tot voor kort op papier. Dit ging dan vervolgens naar een typiste. Zodra die de tekst had uitgetypt, ging deze naar een vertaler. Tussen het schrijven van de tekst en de definitieve tekst van de vertaler zat zodoende circa 24 uur. Gebeurt er iets belangrijks dan is dat veel te lang. Door van AI gebruik te maken is de 24 uur naar 1 uur teruggebracht. Dit levert in de eerste plaats tijdswinst op, maar ook een kostenbesparing.
Ongetwijfeld gebeurt dit overal in de economie en op het eerste gezicht zorgt de kostenbesparing voor hogere winsten. De vraag is alleen of het kostenvoordeel niet snel zal verdwijnen door de concurrentie, niet alleen voor concurrerende bedrijven, maar ook tussen landen. De VS maken spectaculaire vooruitgang bij alles dat met AI te maken heeft, maar voor China geldt hetzelfde. Onze conclusie is daarom dat, ook al gaat de productiviteit snel oplopen—waar veel experts voor de komende jaren nog zeer sceptisch over zijn—nog maar bezien moet worden hoeveel toename van de winsten dit gaat opleveren. Voor een paar grote techbedrijven ongetwijfeld, maar voor de gehele economie moet dat nog maar afgewacht worden.
Wel is het zo dat, als de winsten door toenemende concurrentie niet stijgen, dit waarschijnlijk lage inflatie en oplopende werkloosheid oplevert. Een klimaat waarin de rente verlaagd kan worden en de koers-winstverhouding kan oplopen. Dit is echter al voor een flink deel in de huidige koersen verdisconteerd.
Nu begrijpen we best dat hier nog allerlei andere aspecten aan vastzitten. Waar het ons omgaat is dat er bij de huidige hoge koers-winstverhoudingen niet veel mis mag gaan, anders gaat de S&P-index dalen in plaats van stijgen. In ons laatste GFM-rapport zijn we ook dieper ingegaan op allerlei andere zaken die mis kunnen gaan. Hier willen we er nog één uithalen die ook van groot belang is voor de andere financiële markt.
Men gaat er algemeen van uit dat Kevin Hassett de volgende Fed-voorzitter wordt en dat dit alleen maar extra reden vormt om verdere renteverlaging door de Fed te verwachten. Als handlanger van Trump krijgt groei van de economie dan een steeds hogere prioriteit. Een verschijnsel dat zich zeker niet alleen maar tot de VS beperkt en ook voor andere zaken geldt.
Zo hoefde tot niet zo lang geleden de politiek in feite vaak geen echte keuzes te maken, voor zover het belastingen en uitgaven betrof. Door de globalisering nam de concurrentie voor het Westen geweldig toe. Steeds meer drukte dit de groei omlaag, zodat er steeds meer behoefte kwam om de economie te stimuleren. Los van structurele hervormingen, waar politiek weinig enthousiasme voor bestaat, kon dit alleen maar door meer te lenen: zowel bij de consument, als bij het bedrijfsleven, als bij de overheid. Voor de monetaire politiek betekende dit lage rentes en voor de overheid dat er best meer geleend kon worden, al helemaal toen de rentes richting 0% daalden. Voor de politici betekende dit dat aan ieders wensen voor een flink deel tegemoetgekomen kon worden.
Inmiddels staan echter door de deglobalisering de rentes een stuk hoger en slaat de vergrijzing een snel toenemend gat in de overheidsfinanciën. Hierdoor moeten politici nu echte keuzes gaan maken met betrekking tot de belastingen en de uitgaven. Het meest voor de hand ligt om dan flink te gaan bezuinigen, maar veel kiezers zien dit absoluut niet zitten. Zij vinden dat dan maar de belastingen voor rijken en bedrijven flink verhoogd moeten worden. De geschiedenis leert echter dat dat niet werkt, want die vinden of mazen in de wet of verlaten het land.
Dit betekent dat er in de praktijk maar weinig gedaan wordt om de overheidstekorten terug te dringen. Dat wil zeggen: iedereen onderkent de noodzaak om dit te doen, maar men kan het er maar niet over eens worden wie daarvoor op moet draaien. De enige uitweg die men daarom ziet, is te zorgen voor hogere groei en de inflatie maar te laten oplopen. Zelfs het oerconservatieve Duitsland ziet men deze kant op bewegen.
Op zichzelf hoeft deze politiek niet nadelig voor de aandelenkoersen te zijn. De hamvraag is alleen of stijgende langetermijnrentes dan geen roet in het eten gaan gooien. Dit is een gevaar dat de huidige regering in Washington ook ziet. Vandaar dat de Amerikaanse overheid steeds meer kort leent. Het valt echter te betwijfelen of dit op de lange termijn de rentes laag zal houden. Mogelijk dat er uiteindelijk maatregelen getroffen gaan worden om dit af te dwingen, maar dit zou dan wel alleen maar een nog snellere stijging van de inflatie veroorzaken.
