Het is niet voor niks dat in de meeste landen - ook autocratische - de centrale bank zoveel mogelijk onafhankelijk van de politiek is gemaakt. Is de centrale bank, de enige instelling die de geldcreatie kan sturen, in handen van de politiek, dan wordt vrijwel altijd het overheidstekort enorm opgevoerd en laat men dit door de centrale bank financieren. Dit heeft ontelbare keren in de geschiedenis tot veel ellende heeft geleid.
Een gierende inflatie en totaal inefficiënte bestedingen van de overheidsgelden. Voor de VS geldt deze les nu al helemaal, omdat het Amerikaanse overheidstekort voor een flink deel door het buitenland gefinancierd wordt. Zonder deze toestroom van kapitaal, versterkt doordat de dollar de reservemunt in de wereld is, zouden de Amerikaanse rentes een stuk hoger staan.
Op zijn beurt zou dit de economische groei afremmen en het toch al veel te grote overheidstekort nog veel verder opblazen. (Het handelsbalanstekort van de VS, waar Trump zich zo aan ergert is de tegenpool van deze kapitaalinstroom. De één veroorzaakt automatisch de ander. De grote kapitaalstroom wordt overigens veroorzaakt doordat de VS veel meer investeren dan ze sparen. Dit weer komt vooral door het grote overheidstekort).Dat er al maar meer kapitaal naar de VS stroomt komt doordat Amerikaanse staatsobligaties als vrijwel risicoloos worden gezien. Bovendien worden ze in zeer grote hoeveelheden verhandeld zonder dat de prijs er veel door verandert en de VS (juist vanwege de onafhankelijkheid van de Fed) de inflatie redelijk onder controle houden.
Trump wil echter niet zoveel weten van de onafhankelijkheid van de Fed. Zo merkte hij deze week op dat wat hem betreft Fedvoorzitter Powell, die hij overigens zelf in zijn eerste termijn heeft aangesteld, niet snel genoeg kan opstappen. Powell had namelijk verklaard dat de door Trump ingestelde importtarieven de Amerikaanse inflatie verhogen en de groei van de economie afremmen. Dit was wel erg tegen het zere been van Trump.
Minstens zo erg voor Trump was dat de Fed hieruit de conclusie trekt, dat de rente voorlopig niet of maar weinig verlaagd kan worden. Trump wil echter snel lagere rentes, omdat dit wat hem betreft een verzekering tegen afzwakking van de groei zou vormen. Belangrijk, want lagere groei verhoogt het toch al veel te hoge overheidstekort (een recessie zou het tekort van circa 7% naar minstens 11% verhogen), waardoor de overheidsfinanciën echt uit de hand zouden gaan lopen en daarmee een financiële crisis zou veroorzaken. Dit moet ook tegen de achtergrond gezien worden, dat hij eerder al had verklaard meer van rentes af te weten dan de Fed en het hoog tijd te vinden dat hij kan gaan meebeslissen over wat de Fed besluit met de rente te gaan doen.
We zien hier dat het grote overheidstekort van dit moment aantoont dat de VS een stuk boven hun stand leven. Gezien de fase waarin de Amerikaanse economie zich nu bevindt, zou het overheidstekort nu namelijk 0% moeten zijn, of zelfs een overschot. De ‘total debt/gdp ratio’ is echter zo ver opgelopen dat de politiek van al maar meer erbij lenen vast begint te lopen. De post rente is bezig allerlei andere noodzakelijke uitgaven te verdringen. Tegelijkertijd wordt ook het handelsbalanstekort er steeds groter door.
Trump probeert dit nu op te lossen door de verschijnselen en niet de oorzaak aan te pakken; importtarieven moeten de handelsbalans verbeteren en de Fed moet de rente laag houden. Het kan niet anders dan dat dit het vertrouwen in de VS en de dollar steeds verder zal ondermijnen. Dit kan alleen nog maar voorkomen worden door het beleid snel om te gooien. Het ziet er echter naar uit dat Trump dat niet eerder zal doen, dan als hij daar door een crisis toe gedwongen wordt.
In dit verband is het zeer belangrijk wat Trump met de Fedvoorzitter gaat doen. De termijn van Powell loopt in mei volgend jaar af. Trump kan dan een nieuwe Fed voorzitter aanwijzen, ongetwijfeld iemand die meer naar hem luistert. Echter de mening van de voorzitter is weliswaar zeer belangrijk, de besluiten worden door de gehele FOMC genomen. De FOMC kan ook besluiten tegen de wil van de voorzitter in nemen. Vandaar dat wij de woorden van Trump serieus nemen dat hij zichzelf meer invloed bij de besluitvorming wil geven.
Voor de markten is dit een cruciaal punt. Het zou namelijk veel hogere inflatie en daarmee ook hogere langere termijnrentes, alsmede een zwakke dollar betekenen.
Vrolijk Pasen en tot volgende week!
