Gezien de ontwikkelingen in de markten gisteren hebben we Eddy’s wekelijkse marktupdate van vrijdag jl. aangevuld met consequenties voor de financiële markten.
Het is niet voor niks dat in de meeste landen- ook autocratische- de centrale bank zoveel mogelijk onafhankelijk van de politiek is gemaakt. Is de centrale bank, de enige instelling die de geldcreatie kan sturen, in handen van de politiek, dan wordt vrijwel altijd het overheidstekort enorm opgevoerd en laat men dit door de centrale bank financieren. Dit heeft ontelbare keren in de geschiedenis tot veel ellende heeft geleid. Een gierende inflatie en totaal inefficiënte bestedingen van de overheidsgelden. Voor de VS geldt deze les nu al helemaal, omdat het Amerikaanse overheidstekort voor een flink deel door het buitenland gefinancierd wordt. Zonder deze toestroom van kapitaal, versterkt doordat de dollar de reservemunt in de wereld is, zouden de Amerikaanse rentes een stuk hoger staan.
Op zijn beurt zou dit de economische groei afremmen en het toch al veel te grote overheidstekort nog veel verder opblazen. (Het handelsbalanstekort van de VS, waar Trump zich zo aan ergert is de tegenpool van deze kapitaalinstroom. De één veroorzaakt automatisch de ander. De grote kapitaalstroom wordt overigens veroorzaakt doordat de VS veel meer investeren dan ze sparen. Dit weer komt vooral door het grote overheidstekort).Dat er al maar meer kapitaal naar de VS stroomt komt doordat Amerikaanse staatsobligaties als vrijwel risicoloos worden gezien. Bovendien worden ze in zeer grote hoeveelheden verhandeld zonder dat de prijs er veel door verandert en de VS (juist vanwege de onafhankelijkheid van de Fed) de inflatie redelijk onder controle houden.
Trump wil echter niet zoveel weten van de onafhankelijkheid van de Fed. Zo merkte hij deze week op dat wat hem betreft Fedvoorzitter Powell, die hij overigens zelf in zijn eerste termijn heeft aangesteld, niet snel genoeg kan opstappen. Powell had namelijk verklaard dat de door Trump ingestelde importtarieven de Amerikaanse inflatie verhogen en de groei van de economie afremmen. Dit was wel erg tegen het zere been van Trump.
Minstens zo erg voor Trump was dat de Fed hieruit de conclusie trekt, dat de rente voorlopig niet of maar weinig verlaagd kan worden. Trump wil echter snel lagere rentes, omdat dit wat hem betreft een verzekering tegen afzwakking van de groei zou vormen. Belangrijk, want lagere groei verhoogt het toch al veel te hoge overheidstekort (een recessie zou het tekort van circa 7% naar minstens 11% verhogen), waardoor de overheidsfinanciën echt uit de hand zouden gaan lopen en daarmee een financiële crisis zou veroorzaken. Dit moet ook tegen de achtergrond gezien worden, dat hij eerder al had verklaard meer van rentes af te weten dan de Fed en het hoog tijd te vinden dat hij kan gaan meebeslissen over wat de Fed besluit met de rente te gaan doen.
We zien hier dat het grote overheidstekort van dit moment aantoont dat de VS een stuk boven hun stand leven. Gezien de fase waarin de Amerikaanse economie zich nu bevindt, zou het overheidstekort nu namelijk 0% moeten zijn, of zelfs een overschot. De ‘total debt/gdp ratio’ is echter zo ver opgelopen dat de politiek van al maar meer erbij lenen vast begint te lopen. De post rente is bezig allerlei andere noodzakelijke uitgaven te verdringen. Tegelijkertijd wordt ook het handelsbalanstekort er steeds groter door.
Trump probeert dit nu op te lossen door de verschijnselen en niet de oorzaak aan te pakken; importtarieven moeten de handelsbalans verbeteren en de Fed moet de rente laag houden. Het kan niet anders dan dat dit het vertrouwen in de VS en de dollar steeds verder zal ondermijnen. Dit kan alleen nog maar voorkomen worden door het beleid snel om te gooien. Het ziet er echter naar uit dat Trump dat niet eerder zal doen, dan als hij daar door een crisis toe gedwongen wordt.
In dit verband is het zeer belangrijk wat Trump met de Fedvoorzitter gaat doen. De termijn van Powell loopt in mei volgend jaar af. Trump kan dan een nieuwe Fed voorzitter aanwijzen, ongetwijfeld iemand die meer naar hem luistert. Echter de mening van de voorzitter is weliswaar zeer belangrijk, de besluiten worden door de gehele FOMC genomen. De FOMC kan ook besluiten tegen de wil van de voorzitter in nemen. Vandaar dat wij de woorden van Trump serieus nemen dat hij zichzelf meer invloed bij de besluitvorming wil geven.
Voor de markten is dit een cruciaal punt. Het zou namelijk veel hogere inflatie en daarmee ook hogere langere termijnrentes, alsmede een zwakke dollar betekenen. Eveneens zou de vlucht in goud dan nog een stuk verder gaan.
Nu is het wel zo dat, zoals eerder aangegeven, Trump niet zo maar zijn wil aan de Fed kan opleggen en/of de Fedvoorzitter naar huis kan sturen. Daartoe moet hij nog al wat juridische barrières doorbreken. Kijken we echter naar hetgeen Trump de laatste tijd met allerlei andere instituties doet die hem niet zinnen, dan is hij duidelijk bereid de juridische grenzen op te zoeken, zo niet daarover heen te gaan. Buitenlandse kapitaalbezitters lijken dan ook niet bereid de uitkomst van deze juridische strijd te willen afwachten. Voor een land als China en haar bondgenoten geldt bovendien dat ze als de dood zijn dat Trump hun tegoeden gaat blokkeren en confisqueren, zoals het Westen recentelijk met de Russische tegoeden heeft gedaan.
Wat ook niet helpt is dat er steeds meer geluiden komen dat de VS haar lidmaatschap van het IMF zou willen opzeggen. Iets dat de gehele mondiale monetaire verhoudingen op haar grondvesten zou doen trillen.
Onze conclusie is dat buitenlandse kapitaalbezitters voorlopig zo weinig mogelijk in de VS zullen willen beleggen en waarschijnlijk zelfs kapitaal gaan weghalen. Dit heeft belangrijke consequenties voor allerlei markten aangezien dit kapitaal tot voor kort de VS voor een flink deel heeft gefinancierd.
In de eerste plaats moet men kijken waar het geld dan naar toe gaat. Wij denken vooral naar Europa. Trump heeft door al zijn geopolitieke acties de Europese landen naar elkaar toegedreven en deze beginnen steeds meer een verenigd front te vormen. Zowel geopolitiek, militair als economisch. Los daarvan gaan de meeste Europese landen hun overheidstekort vergroten om veel meer in defensie, infrastructuur, bestrijding van klimaatverandering, etc. te investeren. Dit zal de economische groei stimuleren en ervoor zorgen dat de ECB de rente eerder minder dan meer dan al verdisconteerd is, zal verlagen.
Consequenties voor de financiële markten
- Dit betekent dat we EUR/USD voorlopig in een uptrend zien blijven. De koers zien we ook verder richting 1,20 trekken en indien Trump geen bakzeil haalt zelfs naar niveaus daarboven.
- Binnen Europa is de Zwitserse frank traditioneel de munt die het beste beschermt tegen geopolitieke spanningen en angst voor te grote overheidstekorten. De frank wordt ook voor een flink deel gefinancierd door de centrale bank, al zal de Zwitserse centrale bank wel proberen de stijging van de frank te temperen.
- Het Britse pond heeft het nadeel dat het VK evenals de VS grote tekorten op de overheidsfinanciën en de handelsbalans heeft. Dit moet gefinancierd worden door het buitenland, maar buitenlandse kapitaalbezitters worden hier steeds voorzichtiger mee gezien hun ervaringen in de VS. Daar staat evenwel tegenover dat het pond een beduidend hogere rente biedt dan de euro. Vandaar dat we EUR/GBP in tegenstelling tot waar we tot voor kort vanuit gingen, voorlopig rond 0,87 zien blijven zweven. GBP/USD zien we voorlopig in een uptrend blijven.
- Een zwakke dollar zal waarschijnlijk ook USD/JPY verder omlaag drukken. Iets waardoor we de Bank of Japan voorlopig de rente gelijk zien houden. Dit kan de koers van de yen iets omhoog stuwen ten opzichte van de euro, omdat we de ECB de rente nog wel iets verder zien verlagen.
- Het bovenstaande betekent voorlopig verdere koersstijging van de euro, waardoor we de ECB de rente dit jaar niet meer dan nog 1 keer verder zien verlagen (Tot voor kort gingen we uit van meerdere renteverlagingen).
- Ook de goudprijs zien we bij dit alles in een uptrend blijven.
- Bovenstaande kapitaalstromen betekent o.i. verder dat de langeretermijnrentes in de VS onder opwaartse druk en in Europa onder neerwaartse druk zullen komen te staan.
- Op zijn beurt betekent dit weer neerwaartse druk op Amerikaanse aandelen en opwaartse druk op Europese aandelen.
Tot slot een belangrijke WAARSCHUWING. Het bovenstaande kan, gezien de zeer hoge ’total debt/GDP ratio’s’ in de meeste landen, snel escaleren naar een financiële crisis. Zodra deze uitbreekt zal Trump gedwongen worden zijn beleid radicaal om te gooien. De koersen op de financiële markten vliegen dan een tijd lang de andere kant op.
Wanneer een financiële crisis uit gaat breken valt niet te voorspellen. Wel durven we te stellen dat zodra de rente op 10 jarige Amerikaanse staatsobligaties, nu circa 4,40%, boven de 4,80% uitstijgt, er een oranje lamp gaat branden en boven de 5% een rode lamp. De kans wordt dan steeds groter dat Trump zijn beleid gaat aanpassen.
